سیاست جنایی مشارکتی اسلام(قسمت دوم)

رهیافت های نوین پیشگیری از جرم (جلد اول)
رهیافت های نوین پیشگیری از جرم (جلد اول)
اجرای هر برنامه و سیاست اجتماعی مانند بنای یک ساختمان، نیازمند شالوده و زیربنای مستحکم است، چون در غیر اینصورت، موقت، گذرا و سطحی خواهد بود. اولین بحثی که در این تحقیق باید مورد توجه قرار گیرد، مبنا و چرایی مشارکت مردم در پیش‌گیری از بزه کاری است

 سیاست جنایی مشارکتی اسلام

سید محمود میرخلیلی

الف) مبانی و زمینه های مشارکت مردم در سیاست جنایی

اجرای هر برنامه و سیاست اجتماعی مانند بنای یک ساختمان، نیازمند شالوده و زیربنای مستحکم است، چون در غیر اینصورت، موقت، گذرا و سطحی خواهد بود. اولین بحثی که در این تحقیق باید مورد توجه قرار گیرد، مبنا و چرایی مشارکت مردم در پیش‌گیری از بزه کاری است. باید بررسی کرد که بر چه اساس و مبنایی می توان از مشارکت مردم به عنوان یک راهبرد پیش‌گیری استفاده کرد؟ دوم این که در چه جامعه ای این مشارکت قابل اجراست و چه زیرساخت های اجتماعی ای برای تحقق این سیاست لازم است، برای جلب مشارکت عمومی در امر سیاست جنایی چه اصول و ضوابطی باید بر روابط اجتماعی افراد جامعه حاکم باشد. باید بررسی شود که مردم بر اساس کدام اصول و مبانی متقاعد به حضور و مشارکت در امر پیشگیری از بزه کاری خواهند شد؟ به نظر می رسد برای اجرایی کردن سیاست جنایی مشارکتی وجود مبانی و زمینه های ذیل ضروری است:

1- نهادینه کردن مسئولیت اجتماعی انسان

بدون مبنای مسئولیت اجتماعی انسان، اعمال یک سیاست جنایی یا مشارکت مردم امکانپذیر نیست. از دیدگاه اسلام سرنوشت انسان ها به هم گره خورده است. در روایات اسلامی مکرر به مواردی اشاره می شود که انسان ها تبعات اعمال سوء دیگران را متحمل می شوند، زیرا با سکوت خود، رفتار آن ها را تایید می کنند. تبعات ویرانی جامعه دامن گیر همه افراد به خصوص نسل های بعد خواهد شد برهمین اساس افراد نمی توانند با بی اعتنایی آن را به خود مرتبط ندانند. حضرت محمد (ص) در روایتی افراد جامعه را به مسافران یک کشتی تشبیه می کند که سلامت آنان در گرو سلامت کشتی است و هیچ کس نمی تواند نسبت به سلامت و ایمنی کشتی بی تفاوت بماند. سرنوشت فرد و جامعه همانند حلقه های یک زنجیر به هم پیوند خورده است؛ از این رو خوشبختی و سعادت افراد به سیر حرکت جامعه بستگی دارد و در مقابل، رشد و تعالی جامعه نیز بدون هماهنگی و همکاری اعضای آن امکانپذیر نیست. در جامعه ای که هر فرد فقط به خود و منافع شخصی خود اندیشیده و به آینده و سرنوشت دیگران کاری ندارد و به تعبیری حس مسئولیت اجتماعی وجود نداشته باشد، صحبت از مشارکت مردم در سیاست جنایی امری بی نتیجه است. در تعالیم اسلامی، مکرر به مسئولیت اجتماعی انسان در قبال سرنوشت دیگران اشاره ئ تاکید شده است. در روایتی کل افراد جامعه را راع و مسئول خطاب کرده و آنان را دارای مسئولیت نسبت به همه مردم می داند: کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته.

در سخنی از از امیر المومنین(ع) در نهج البلاغه آمده است«واتقوالله فی عباده و بلاده فانکم مسئولون حتی عن البقاع و البهائم؛ تقوی الهی را در خصوص بندگان خدا و بلاد او پیشه کنید، همانا شما در مقابل مکان ها و چهارپایان نیز مسئولیت دارید.» سخن از اصلاح ذات البین، امر به معروف و نهی از منکر، نظارت همسایگان و دیگر آموزه های پیش‌گیرانه مبتنی بر مشارکت عموم، در صورتی قابلیت اجرایی دارد که مبانی این مشارکت که از جمله آنها، پذیرش مسئولیت در مقابل دیگران است، در جامعه نهادینه و پذیرفته شده باشد. اگر گمراهی یک انسان و سقوط او در ورطه گناه و بزه کاری بر سرنوشت جامعه تاثیرگذار است و همگان موظف هستند به هر نحو ممکن زمینه مشارکت عموم را در سیاست جنایی هموار می کند. از این رو امام علی (ع) می فرماید: پیامبر گرامی اسلام(ص) مرا به یمن فرستاد و چنین فرمود: «یا علی با کسی پیکار مکن مگر آن که او را دعوت (به حق) کرده باشی و قسم به خدا اگر یک نفر را خداوند به دست تو هدایت کند، از آن چه خورسید بر آن طلوع و غروب می کند ارزشمندتر است و محبت او برای توست. در جوامع مبتنی بر بینش فردگرایانه، استفاده از این قابلیت دشوار است؛ زیرا انسان ها هرکدام جزیره ای تفکیک شده از یکدیگر هستند که به سرنوشت دیگران کاری ندارند، در حالی که سرنوشت دیگران، سرنوشت خود آن ها و فرزندانشان در درون یک جامعه است.

2- حاکمیت فرهنگ محبت، برادری و عیب پوشی

یکی از اساسی ترین مبنای هرگونه مشارکت مانند امر به معروف و نهی از منکر، نوع ولایت خاصی است که شریعت مقدس اسلام بین افراد اجتماعی به رسمیت شناخته است. در آموزه های اسلامی قبل از بیان امر بخ معروف و نهر از منکر، ولایت مومنان بر یکدیگر را بیان کرده، سپس این فریضه را فرع بر آن دانسته است، برای مثال به این آیه شریفه از قرآن کریم اشاره می کنیم:

«والمومنین و المومنات بعضهم اولیاء بعض بأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر...مردان و زنان با ایمان ولی یکدیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می کنند.»(توبه. 71). استاد شهید مطهری در توضیح این آیه می گوید: این دو عمل یعنی امر به معروف و نهی از منکر، ناشی از علاقه ایمانی است و به همین دلیل این دو جمله (یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر) بی فاصله به دنبال ولای ایمانی آورده شده است.

اسلام همه افراد مومن در جامعه اسلامی را برادر یکدیگر می خواند و در آیه «انما المومنون اخوه» به این امر تاکید و تصریح می کند.(حجرات. 10)

در صورت حاکم بودن فرهنگ برادری و محبت، هرکس فقط به دنبال اهداف و مطامع خود نیست، بلکه مشکلات دیگران را مشکلات خود و عیوب ایشان را عیوب خود دانسته و به دنبال رفع آن است. از این رو امام علی (ع) می فرمایند: «مردم عیوبی دارند، آن چه بر تو مخفی است را آشکار مکن، چنان که خداوند بر آن بردباری می کند. تا می توانی عیوب را بپوشان تا خداوند عیوبی را که پوشاندن آن را دوست داری بپوشاند.» وقتی در جامعه به طور سازمان یافته محبت، برادری و پوشاندن عیوب دیگران به عنوان یک فرهنگ ترویج شود، مشارکت مردم در امر پیش‌گیری و کاستن آمار جرایم امکانپذیر می شود.

بیشتر بخوانید:

 سیاست جنایی مشارکتی اسلام(قسمت اول)

 

تهیه کننده : عاطفه کریمی

منبع: معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه

پایگاه اطلاع رسانی وکیلنا


 

 



+ 0
مخالفم - 0
منبع: www.newslaw.net
نظرات : 0
منتشر نشده : 0

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید

درباره سایت وکیل نا

سایت وکیل­ نا به منظور اطلاع­ رسانی و آگاهی ­بخشی به عموم مردم و اکثرا کسانی که دانش تخصصی حقوقی نداشته و در زندگی روزمرۀ خود ممکن است با مسائل حقوقی و قضایی مواجه شوند ایجاد گردیده است.

درج آگهی در وکیل نا برای عموم وکلا آزاد است و مسئولیت اطلاعات وارد شده با آگهی دهنده می‌باشد. لطفا قبل از هر گونه اقدام از اعتبار و کیل مربوطه مطمئن شوید.

© تمامی حقوق این سایت برای وکیلنا محفوظ است.

/ طراحی و اجرا: آرادپرداز